Ιάσων

I

Όνομα ιστορικών προσώπων.

1. Τύραννος των Φερών της Θεσσαλίας (; – 370 π.Χ.). Διαδέχθηκε το 378 π.Χ. τον πατέρα ή πεθερό του, Λυκόφρονα. Υπήρξε μαθητής του Αθηναίου σοφιστή Γοργία, του ρήτορα Ισοκράτη και άλλων σοφιστών, και παραδεχόταν την αρχή πως «πρέπει να κάνει κανείς μερικές αδικίες για να μπορεί να κάνει πολλές δίκαιες πράξεις». Προσέλκυσε πρώτα τους ορεινούς και έπειτα τους πεδινούς λαούς της Θεσσαλίας. Με 6.000 καλά εκπαιδευμένους στρατιώτες κατόρθωσε να θέσει τη Θεσσαλία υπό την κυριαρχία του. Μετά την προσάρτηση της Φαρσάλου, ο Ι. ανακηρύχθηκε ταγός σε ολόκληρη τη Θεσσαλία. Οι Έλληνες άρχισαν vα ανησυχούν, ιδιαίτερα όταν έγινε γνωστός ο αριθμός των θυμάτων που σκόπευε να φέρει στα δελφικά Πύθια του 370 π.Χ. : 1.000 βόδια και 10.000 μικρότερα ζώα. Όμως, πριν ξεκινήσει η πομπή, επτά νέοι αποσπάστηκαν από το πλήθος, περικύκλωσαν τον Ι. και τον σκότωσαν. Μετά τον φόνο αυτό, η Θεσσαλική ένωση διαλύθηκε.

2. Ιουδαίος ιστορικός (2ος αι. π.Χ.). Έγραψε στα ελληνικά ιουδαϊκή ιστορία των ετών 175-160 π.Χ. Το έργο αυτό δεν διασώθηκε.

3. Φιλόσοφος και ιστορικός (1ος αι. π.Χ.). Έγραψε βίους μεγάλων ανδρών. Διαδέχθηκε τον παππού του Ποσειδώνιο στη διεύθυνση της φιλοσοφικής σχολής της Ρόδου.

4. Αθηναίος γλύπτης (α’ μισό 2ου αι. μ.Χ.). Είναι γνωστός από ένα ενεπίγραφο έργο του, αλληγορία της Οδύσσειας με τη μορφή γυναίκας. Το άγαλμα αυτό βρέθηκε στις ανασκαφές της Αρχαιολογικής Εταιρείας το 1869, ΝΔ της στοάς του Αττάλου.

5. Ι. ο Αργείος (α’ μισό 2ου αι. μ.Χ.). Ιστορικός συγγραφέας και γραμματικός από το Άργος, νεότερος από τον Πλούταρχο. Έγραψε το σύγγραμμα Περί της Ελλάδος βιβλία, όπου αφηγείται τα γεγονότα από τους Περσικούς πολέμους έως τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και την κατάληψη της Αθήνας από τον Αντίπατρο.

II

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Απόστολος, ένας από τους Εβδομήκοντα. Καταγόταν από την Ταρσό της Κιλικίας και ήταν μαθητής του αποστόλου Παύλου, όπως και ο Σωσίπατρος. Ο Ι. διετέλεσε επίσκοπος Ταρσού. Αργότερα πήγε στην Κέρκυρα, όπου ανέπτυξε αποστολική δράση. Εκεί συνελήφθη και βασανίστηκε, τελικά όμως αφέθηκε ελεύθερος. Η μνήμη του τιμάται στις 29 Απριλίου.

2. Επίσκοπος Δαμασκού. Η μνήμη του τιμάται στις 12 Οκτωβρίου.

III

Μυθολογικό πρόσωπο. Ήρωας, γιος του Αίσονα, βασιλιά της Ιωλκού, και της Πολυφήμης (ή της Πολυμήδης ή της Αλκιμήδης). Ήταν αρχηγός της Αργοναυτικής εκστρατείας (βλ. λ. Αργοναύτες). Σύμφωνα με την πιο διαδεδομένη παραλλαγή του μύθου, ο πατέρας του έχασε τον θρόνο από τον ετεροθαλή αδερφό του, Πελλία (γιος του Ποσειδώνα και της Τυρoύς). Για να σώσει τον Ι., τον έστειλε κοντά στον κένταυρο Χείρωνα, ο οποίος ανέλαβε την ανατροφή του. Σε ηλικία 20 ετών, ο Ι. επέστρεψε στην Ιωλκό για να διεκδικήσει την εξουσία έχοντας μια παράξενη αμφίεση: ένα δέρμα πάνθηρα στην πλάτη, ένα δόρυ σε κάθε χέρι και το αριστερό του πόδι χωρίς σανδάλι. Ο Πελλίας φοβήθηκε, γιατί ένας χρησμός τον είχε προειδοποιήσει να φυλάγεται από τον άνθρωπο που θα φορούσε μόνο ένα σανδάλι. Επέβαλε στον Ι. (πριν του παραδώσει το βασίλειο) να του φέρει το χρυσόμαλλο δέρας από την Κολχίδα, ελπίζοντας ότι ο ήρωας θα σκοτωνόταν σε αυτή την επιχείρηση. Ο Ι. όμως έφερε σε πέρας την Αργοναυτική εκστρατεία με τη βοήθεια της Μήδειας (κόρη του Αιήτη, βασιλιά της Κολχίδας), την οποία πήρε μαζί του στην Ιωλκό, παραδίδοντας στον Πελλία το χρυσόμαλλο δέρας. Ανέλαβε τότε την εξουσία και απέκτησε από τη Μήδεια έναν γιο, τον Μήδειο.

Σύμφωνα με μία άλλη παραλλαγή του μύθου, η Μήδεια έπεισε τις κόρες του Πελλία να σκοτώσουν τον ηλικιωμένο πατέρα τους, βεβαιώνοντάς τις ότι θα τον έκανε να ξαναζήσει με τα μάγια της: ο θάνατος του Πελλία αποτελούσε την εκδίκηση του Ι. για τον σφετερισμό του βασιλείου του Αίσονα. Ύστερα από τον θάνατο του Πελλία, ο Ι. και η Μήδεια διώχθηκαν από την Ιωλκό και κατέφυγαν στην Κόρινθο. Έπειτα από δέκα χρόνια, ο Ι. θέλησε να παντρευτεί τη Γλαύκη (ή Κρέουσα), κόρη του βασιλιά Κρέοντα· η Μήδεια εκδικήθηκε σκληρά την προδοσία του Ι., προκαλώντας τον θάνατο της Γλαύκης και του Κρέοντα και σκοτώνοντας η ίδια τα δύο παιδιά της που είχε από τον Ι. Αυτός, συμμαχώντας στη συνέχεια με τον Πηλέα, πολέμησε εναντίον του Ακάστου, γιου του Πελλία, τον οποίο κατόρθωσε να εκθρονίσει και έγινε κύριος της πόλης.

Άλλη παραλλαγή του μύθου αναφέρει ότι ο Ι. σκοτώθηκε πέφτοντας από το πλοίο Αργώ στον Ισθμό της Κορίνθου ενώ κοιμόταν. Ο I. εμφανίζεται και στον μύθο του Μελέαγρου, όπου συμμετέχει στο κυνήγι του Καληδόνιου κάπρου.

Ο Ιάσονας βγαίνει από το στόμα του δράκου που φρουρούσε το χρυσόμαλλο δέρας και ο οποίος, σύμφωνα με παραλλαγή του μύθου, είχε καταπιεί τον ήρωα, σε κύλικα του Δούρι (Μουσείο του Βατικανού, Ρώμη).